Kryzys psychiczny powstaje na skutek szeregu trudnych emocjonalnie przeżyć. Osoba w kryzysie ma zaniżoną samoocenę, co uniemożliwia jej prawidłowe funkcjonowanie w sytuacjach społecznych. Towarzyszy jej stale subiektywne przekonanie o obniżonej własnej wartości i braku możliwości racjonalnego działania.
Poczucie to jest pogłębiane poprzez sygnały wysyłane przez osoby z najbliższego otoczenia. Z obawy o brak akceptacji osoba dotknięta kryzysem stara się tak zachowywać, by otoczenie nie zauważyło jej poważnego problemu. Wiąże się to z dużym wysiłkiem, co dodatkowo potęguje stres.
Jakie sytuacje mogą wywołać kryzys psychiczny?
Dramatyczne lub przykre, powtarzające się wydarzenia prowadzą do traumy a następnie do kryzysu. Mogą to być:
- częste niepowodzenia w życiu zawodowym, utrata stałej pracy,
- zastraszanie, molestowanie, mobbing,
- konflikty w rodzinie, rozpad związku,
- dotknięcie ciężką chorobą,
- śmierć bliskiej osoby,
- zagrożenia zewnętrzne np. wojna,
- przeżycie groźnego wypadku lub napaści.
Spowodowana tymi wydarzeniami trauma prowadzi do przewlekłego poczucia lęku, depresji albo nawet do zespołu stresu pourazowego.
Nieprawidłowe reakcje środowiska
Osoby przeżywające kryzys emocjonalny często słyszą od najbliższych lub zwierzchników negatywne opinie na swój temat np:
- jesteś nienormalny,
- nie nadajesz się do niczego,
- twoje działanie to zawsze porażki,
- nie masz szans na osiągnięcia,
- nie zasługujesz na nic.
Takie uwagi umacniają tylko przekonanie o byciu niedoskonałym. Zarazem pogłębiają trudności radzenia sobie w życiu. Osobie w kryzysie potrzebne jest wsparcie a nie nieustanna krytyka.
Problemy emocjonalne spowodowane traumą mogą przejawiać się w różnorodny sposób. Poniżej przedstawiamy 5 głównych objawów kryzysu psychicznego
1. Retrospekcje
Niektóre osoby prześladują wspomnienia dramatycznych wydarzeń z bliższej lub dalszej przeszłości. Dla nich jest to tak, jakby przeżywały je od nowa. Bodźcem do retrospekcji może być chociażby spotkanie osoby podobnej do sprawcy wyrządzonej krzywdy. Bolesne wspomnienia mogą być wywołane rozmaitymi sytuacjami zbliżonymi do wcześniejszych, silnie traumatycznych.
2. Wybuchy gniewu
Przebyta we wczesnym dzieciństwie trauma obniża odporność systemu nerwowego. Prowadzi to do braku kontroli nad własnymi emocjami. Nawet mały bodziec może wywołać wybuch gniewu, który dla osób postronnych wydaje się jako nieadekwatny do sytuacji.
3. Zaburzenia lękowe
Doznana trauma powoduje zmiany w pracy mózgu. Jest on bardziej podatny na wywoływanie silnych negatywnych emocji takich jak lęk, strach, panika. Bardzo to utrudnia życie, bo np. paraliżujący strach blokuje racjonalne działanie.
4. Objawy depresyjne
Stale przeżywane silne emocje są wyczerpujące psychicznie. Towarzyszą temu:
- trudności w koncentracji uwagi,
- problemy z pamięcią,
- drażliwość, nerwowość,
- obniżony nastrój,
- potrzeba stałej samokontroli.
5. Uzależnienia
Osoba w kryzysie często sięga po łagodzące objawy substancje psychotropowe. Dzięki nim zyskuje względną równowagę. Łatwiej jest wtedy udawać, że w jej życiu nie dzieje się nic złego. Ale są to tylko pozory mające na celu zmylenie otoczenia, by nie narazić się na brak akceptacji.
Warto pomagać
Wszelkie sygnały będące objawami kryzysu psychicznego powinny być zauważone przez najbliższe środowisko. Można wtedy udzielić mądrej i skutecznej pomocy. Czasem wystarczy życzliwość i wsparcie psychiczne. W trudniejszych przypadkach warto u osoby w kryzysie wzbudzić motywację do skorzystania ze specjalistycznej pomocy psychologa.
